Op de Veluwe keerden edelherten al lang geleden terug en recenter in de Oostvaardersplassen en in het Weerterbos. Ook in Het Groene Woud in Brabant is het edelhert opnieuw geïntroduceerd. Om precies te zijn in de Scheeken, tussen Best en Liempde. In de natuur is het edelhert heel belangrijk. Met hun geschil, gesnoei en gegraas zorgen edelherten voor een halfopen, gevarieerd landschap waar veel planten en dieren zich thuis voelen.
Rol in de natuur
Edelherten vormen een belangrijke schakel in het natuurlijke systeem. Dat zit in kleine zaken, zoals hun gewoonte om in de bodem te ‘zoelen’ (= modderbad nemen) en met hun gewei langs bomen te ‘vegen’. Daarmee maken ze letterlijk plaats voor tal van andere dier- en plantensoorten. Edelherten houden zich bij voorkeur op in de overgangszone van bos naar open gebied, waar ze knabbelen en grazen. Dat gebeurt subtiel. Daardoor ontwikkelt de natuurlijk begraasde bosrand zich tot een rijk geschakeerde overgangszone, waarin bos via struikgewas en ruigte geleidelijk overgaat in grasland of heide. Deze overgang is bijzonder rijk aan planten, insecten, vogels en kleine zoogdieren. Jammer genoeg zijn dergelijke natuurlijke overgangen in ons landschap vrijwel overal verloren gegaan: prikkeldraden trokken een harde scheidslijn tussen onbegraasd bos en kort afgegraasd grasland. Dergelijke harde, abrupte bosranden herbergen maar een fractie van de oorspronkelijke soortenrijkdom. Met de terugkeer van het edelhert kan de rijkdom terugkeren. Andere grote grazers zoals reeën, runderen en paarden helpen mee.
Leefwijze
Edelherten zijn sociaal levende dieren die dekking, rust, ruimte en variatie in voedsel nodig hebben. Het zijn herkauwers die zich voeden met onder meer gras, kruiden, bosbessen, heide, braam, twijgen, knoppen, bast, zaden en paddenstoelen. Het grootste deel van het jaar bewegen de edelherten zich in roedels (groepen), met uitzondering van oude herten. De hindes (vrouwtjes) leven onder aanvoering van een leidhinde samen met hun kalveren en de smaldieren (2 jaar). De herten (mannetjes) vormen een eigen groep. Van half september tot half oktober, tijdens de bronst (paartijd), is dit anders. De sterkste mannen proberen een groep dames voor zich te winnen. Zo’n harem kan bestaan uit drie tot tientallen hindes. De strijd gaat gepaard met imponeren en vechten. Getooid met gewei en bronstmanen gaan ze met hun volle gewicht (tot 160 kilo) het gevecht aan. Dit spektakel leidt zelden tot ernstige verwondingen. Minstens zo veel indruk maakt het verbale geweld. De herten burlen. Dit is een bronstroep die een beetje lijkt op loeien. Het sterkste hert, het plaatshert, dekt de hindes. Half oktober is de rust wedergekeerd en keren hindes en herten terug naar hun eigen groep. In juni worden vervolgens de kalfjes geboren.
Gratis zoekkaart edelhert
De tekening van ‘Het edelhert en zijn sleutelrol in de natuur’, gemaakt door tekenaar Jeroen Helmer, is gratis te downloaden en kan als zoekkaart worden gebruikt tijdens een bezoek aan een edelhertengebied.
