Op mijn winterlaarzen sop ik door de graslanden bij Wolfhaag en Raren in het uiterste puntje van Zuid-Limburg. Wat kan ik ontzettend genieten van deze mooie omgeving: het typische kleinschalige landschap van graslanden met veel struweelhagen, bosjes en ruigtes. In de verte hoor ik het vrolijke stromen van de bronbeekjes.
De eerste voorjaarsbloeiers laten zich zien: pinksterbloemen, dotterbloemen, speenkruid en slanke sleutelbloemen. En niet te vergeten de weelderig bloeiende sleedoornstruwelen en de eerste kersenbomen in de hellingbossen die het landschap hier verfraaien. Het eerste frisse groen van de moerasspirea, holpijp en verschillende biezen en zeggensoorten steekt de kop al boven de grond. Gelukkig is dat relatief veilig want hier wordt niet gemaaid. Deze graslanden en bronnenbosjes worden allemaal zeer extensief, jaarrond begraasd. Wat een pracht levert dit nu al op zo aan het eind van de winter!
Tien jaar geleden zag het er hier wel anders uit: glad gemaaide graslanden afgewisseld met akkers waarop mest en gewasbeschermingsmiddelen werden gebruikt. In de loop van de jaren hebben we hier met ARK ongeveer 75 hectare landbouwgrond weten om te vormen naar robuuste natuur. We hebben watersystemen hersteld, bomen en struiken aangeplant en begrazing met kleine groepjes runderen geïntroduceerd. Die blijven het hele jaar buiten.
Elk jaar zien we meer structuurvariatie in de gebieden: mierenhopen ontstaan her en der in het grasland en groeien soms tot wel 50 centimeter hoogte uit. Als ik bij de greppel kom waar bronwater doorheen stroomt, zie ik hoe de runderen deze winter de kanten ervan nog weer wat verder hebben afgetrapt. Zo veranderen ze de oever weer in het moerassige milieu dat het was vóórdat er een sloot doorheen werd getrokken voor de ontwatering van dit bronnengebied. De rozetten van de kale jonker maken zich klaar om dit jaar tot bloei te komen en over een paar weken verwacht ik hier veel echte koekoeksbloemen. Het wordt weer een feest voor bijen, hommels, vlinders en andere insecten!
Ik struin verder naar het grasland waar de Vaalsbroekermolenbeek doorheen loopt. Vorig jaar hebben we dat aan het begraasde gebied toegevoegd. Met geld van het Natuurkrachtfonds voor Nature Based Solutions gaan we hier dit jaar al aan de slag om nog meer water langer vast te houden in de haarvaten van het Geuldalsysteem. We gaan de beekbodem ophogen en een graft beplanten. En het vuile water dat van de weg afstroomt gaan we scheiden van het schone bronbeekje zodat de beek aantrekkelijker wordt voor macrofauna zoals kokerjuffers, steenvliegen en kevers die zo typisch zijn voor de Zuid-Limburgse bronbeken.
Door het inrichtingswerk en de extensieve begrazing kan regenwater vertraagd de bodem insijpelen. De begroeiing en het microreliëf zijn hiervoor echt belangrijk: elke pootafdruk van de koeien draagt bij aan de strijd tegen wateroverlast en droogte!
Ik kan niet wachten om hier over een aantal jaren weer rond te soppen en te zien hoe weelderig de omgeving dan is!
Meer weten over Nature Based Solutions en de effecten op water in het Geuldal? Kijk dan op www.natuurkracht.org en/of lees het onderzoeksrapport ’Water vasthouden en vertragen in het Geuldal’